New York, Church of the Holy Apostles (32/III/P, 1994)

Het komt niet vaak voor dat een individu besluit om een kasteel, met een als kathedraal gestijlde zaal groot genoeg voor een fors pijporgel, voor hemzelf te bouwen. In november 1991, besloot de in Nederland geboren Amerikaan Joseph Mooibroek and zijn vrouw Marla uit Fairview (nabij Dallas), Texas, om een klassiek orgel met een Frans georiënteerde klank van 32 stemmen te laten bouwen door van den Heuvel-Orgelbouw.
Na drie jaar voltooide de orgelbouwer de bouw en installeerde het orgel (in juli 1994) in de grote zaal van "Castle Sholoah".

fronttexasNieuwe bestemming

In 1996 besloten de Mooibroeks om het kasteel te verkopen. Manuel Rosales stelde voor het orgel te plaatsen in de Church of the Holy Apostles. Na langdurige onderhandelingen werd er tot aankoop over gegaan.

Restauratie

Al reeds bij de her-ingebruikname van het orgel in de Holy Apostles Church, waarbij de gebroeders Van den Heuvel aanwezig waren, bleek dat de demontatie en herbouw van het orgel niet was uitgevoerd op het ambachtelijk niveau van Van den Heuvel: de lijst met fouten was bijna oneindig.
Bedrading was eenvoudig doorgesneden en weer in elkaar gedraaid zonder enige isolatie of solderen. Het kaswerk was in elkaar gezet met zo min mogelijk schroeven zodat deze instabiel was. Zelfs het snijwerk werd verkeerd aangebracht (het snijwerk dat bij bij de pijpvoeten hoorde werd boven bij de kap geplaatst en visa versa (vergelijk de twee frontfoto's). Een van de vier voedingen van de elektrische registertractuur was verkeerd aangesloten zodat deze kapot was. De resterende voedingen konden niet genoeg leveren voor grote register wisselingen zodat slepen niet ver genoeg openden en het pijpwerk onvoldoende wind ontving. Het generaal crescendo werkte niet evenals de displays van het combinatie systeem. De tractuur was samengesteld maar in het geheel niet afgeregeld. Het niveau van de bovenbladen van de balgen bereikten slechts de halve hoogte resulterend in een instabiele windvoorziening. Van ongeveer 580 pijpen waren de expressions en stemkrullen verwijderd. Een deel van de diskant pijpwerk werd in het geheel niet terug geplaatst waardoor bij veel stemmen de het hoogste deel niet klonk. Diverse pijpen van het Plein-Jeu waren voorzien van katoen proppen en een pijp van de toon F ontbrak zelfs. Enige labiaal pijpen van het pedaal stonden op de verkeerde plaats (C en Cis kant verwisseld). De deuren van de achterwand van het Positif waren niet geplaatst en werden op het dak van het orgel gevonden.
Bij de her-ingebruikname door Ben van Oosten in maart 1997 bleek al dat de kwaliteit van het orgel niet was wat het was geweest.

'Terwijl volgens het blote oog het Van den Heuvel orgel geheel aanwezig lijkt te zijn, zijn vele pijpen echter vertrokken naar Nederland waar zij zijn gerestaureerd. Van de 32 stemmen die het orgel telt, bleven slechts 18 functioneel terwijl de rest was verwijderd. De reden hiervoor is dat toen het orgel werd verplaatst van Texas naar New York, er klank technische veranderingen werden uitgevoerd welke leiden tot instabiliteit van zowel klankkleur als toonhoogte.'

Reeds in het voorjaar van 1998 starte Van den Heuvel met de eerste fase van technisch herstel. In de zomer van 2000 zijn 580 beschadigde pijpen naar Nederland verscheept om te worden gerestaureerd. In augustus werden de pijpen teruggeplaatst op de laden en werd een complete herintonatie uitgevoerd.

'ZELFDE ORGEL, BRAND NIEUWE KLANK' Peter van den Heuvel en Gert-Jan van Egmond hebben de restauratie en herintonatie voltooid en zijn teruggekeerd naar Nederland. Het werk starte afgelopen lente en Peter en Gert-Jan werkte elke dag tot laat in de avond om alle benodigde aanpassingen uit te voeren aan het pijpwerk zodat elke pijp weer optimaal tot klinken zal komen in de unieke akoestiek. Het geherintoneerde instrument is zowel rijker, warmer als helderder in klank and is nu veel meer een klank eenheid en heeft nu veel meer het orginele symfonische karakter van de bouwers. Wij zijn er zeker van dat de uitgevoerde werkzaamheden aan het orgel onze kerkmuziek verrijken en de effectiviteit als concertorgel zal verhogen.'
Organist en director of Music David J. Hurd, September 2000

De naamplaat met additionele tekst van Rosales werd vervangen door een originele.

Het orgel

Het orgel heeft 3 manualen van elk 61 tonen en een pedaal met 32 tonen om de 32 stemmen tot klinken te laten komen. Het Grand-Orgue heeft 9 stemmen, het Positif 10 stemmen inclusief een horizontale Trumpet Royal met koperen bekers, het Récit heeft 7 stemmen en het Pédale 6 stemmen. Naast de Zimbelstern is ook een 25 tonig klokken spel aanwezig bespeelbaar vanaf het Positif manuaal.

De mensuren van het pijpwerk zijn zo op elkaar afgestemd dat alle harmonischen van elke stem in elkaar grijpen en samensmelten tot de grondtoon. Een hoog tin percentage is gebruikt voor de prestanten, strijkers en de meeste tongwerken. Het grotere labiaal pijpwerk werd gemaakt van mahonie.

Enige details

De orgelkas

De kas is gemaakt uit Afrikaans mahonie met snijwerk uit Frans linden. De labia van het front pijpwerk zijn voorzien van 23.5 karaats bladgoud.

Toets- en registertractuur

De toetstractuur is mechanisch en de registertractuur is elektrisch uitgevoerd welke is voorzien van een ICMI combinatie systeem van 32 kanalen met elk 15 generaal combinaties. Daarnaast heeft het orgel de beschikking over een programeerbaar tutti, vier verschillende generaal crescendo programma's, sequencer, etc.

Speeltafel

De ondertoetsen van de gebalanceerde toetsenborden zijn voorzien van een toplaag van ebben terwijl de boventoetsen een boven laag van been hebben gekregen. De registertrekkers zijn van coromander met porseleinen naamplaatjes waarin de registernamen zijn gegraveerd. De bakstukken zijn rozenhout. Het pedaal is uit eiken vervaardigd.

Aanvullende informatie

  • Werkzaamheden: Nieuwbouw
  • Locatie: New York City (USA)
  • Ingebruikname: vrijdag 01 juli 1994
  • Dispositie:
    Pédale, C-g1
    Bourdon 32'
    Soubasse 16'
    Flûte 8'
    Violoncelle 8'
    Basson 16'
    Chalumeau 4'







    Grand-Orgue (I), C-c4
    Bourdon 16'
    Montre 8'
    Flûte Harmonique 8
    Flûte à Cheminée 8'
    Prestant 4'
    Doublette 2'
    Plein-Jeu 3-5r.
    Cornet 4r.
    Trompette 8'




    Positif (II), C-c4
    Bourdon 8'
    Salicional 8'
    Unda-Maris 8'
    Flûte à Fuseau 4'
    Nasard 2 2/3'
    Flageolet 2'
    Tierce 1 3/5'
    Piccolo 1'
    Clarinette 8'
    Trumpet Royal 8'
    Chimes
    Zimbelstern
    Trémolo
    Récit(III), C-c4
    Flûte Traversière 8'
    Viola 8'
    Voix Céleste 8'
    Flûte Octaviante 4'
    Octavin 2'
    Basson-Hautbois 8'
    Voix Humaine 8'
    Trémolo





    Koppelingen
    Grand-Orgue/Pédale
    Positif/Pédale
    Récit/Pédale
    Positif/Grand-Orgue
    Récit/Grand-Orgue
    Récit/Positif

    Crescendo Général (4 programma's)
    Expression Positif
    Expression Récit

    Memory system (480 combinaties)

    Mechanische toetstraktuur en electrische registertractuur.